Analisi kliniko bereziak

Atal honetako laborategi laguntzaileek edozein analisi egin dezakete: odola, gernua, gorotza, listua… Ezinbestekoa da baraurik joatea eta egin beharreko proben eskaera eramatea.
Garrantzitsua da aurretiaz aurrekontua eskatzea.

Analisiek pertsonaren osasun-egoera ezagutzeko aukera ematen digute. Zehazki, gibela eta giltzurruna nola dabiltzan, diabetesik ote duen, burdina-erreserba nahikorik duen, prostata-markatzailea normala den eta beste.
Alor horretako laborategi laguntzaileek Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailaren baimena dute, ospetsuak dira eta mediku espezialista entzutetsuek zuzentzen dituzte sail guztiak.

Analisiek pertsonaren osasun-egoera ezagutzeko aukera ematen digute. Zehazki, gibela eta giltzurruna nola dabiltzan, diabetesik ote duen, burdina-erreserba nahikorik duen, hormona tiroidea ondo dabilen eta beste.
Alor horretako laborategi laguntzaileek Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailaren baimena dute, ospetsuak dira eta mediku espezialista entzutetsuek zuzentzen dituzte sail guztiak.
Atal honetako laborategi laguntzaileek edozein analisi egin dezakete: odola, gernua, gorotzak, listua…
Baraurik joan behar da, eta egin beharreko proben eskaera eraman.

Zenbait asaldura kromosomikoren arriskurik badagoen egiaztatzeko egiten da baheketa-test analitiko ez-inbaditzailea haurdunaldiaren 10. astetik aurrera, amaren odol-lagin bat erauziz. Testaren emaitzen arabera, aneuploidiak aztertzen dira 13 18, 21, X eta Y kromosometan, gainerako kromosometan eta zenbait mikrodelekziotan. Ginekologoak ebaluatu behar du proba.
Sentikortasun- eta espezifikotasun-maila oso altuak ditu testak (>% 99,9-ko sentikortasuna Downen sindromeari dagokionez). Nolanahi dela ere, baheketa-proba da, ez diagnostikokoa. Proba egin eta handik egun gutxira ematen dira emaitzak.
Hiru proba-mota daude, aztertutako asaldura kromosomikoen kopuruaren arabera, eta guztietan sartzen da fetuaren sexua zehaztea ere.

Gernuan edota, gutxiagotan, odolean, listuan, ilean edo izerdian legezko edo legez kanpoko substantziak aurkitzeari esaten zaio abusuko drogak antzematea. Organismoan egoten ez diren substantziak antzematen ditu probak.
Gernua da gehien erabiltzen den lagina. Bestelako lagin batzuk ere erabil daitezke, baina: ilea, listua, izerdia eta odola. Dena dela, lortutako emaitzak ezin dira gernuaz lortutakoekin ordeztu.
Gernua eta listua ontzi garbietan jasotzen dira; besaurreko zaina ziztatuz lortzen da, berriz, odol-lagina; eta buruko ilea moztuz lortzen da ile-lagina. Izerdiari dagokionez, adabaki bat ipintzen da larruazalean denbora tarte batez.
Legearen eremuan, egoera asko-askotan legez kanpoko drogak antzematea da probaren helburu nagusia. Adibidez, epaile batek aginduta eta seme-alaben zaintza erabakitzeko, guraso batek edo biek legez kanpoko drogak kontsumitzen dituzten jakiteko; trafiko-istripu batean droga- edo alkohol-kontsumoa tartean dagoela uste denean; droga-mendekotasunaren tratamenduan pertsonen kontrola egiteko; seme-alabaren batek arazo fisikoa badauka, kontsumitzen ote duen jakiteko… Asegurua egiten dugunean ere, konpainiek legez kanpoko substantziarik hartzen den jakiteko proba eska lezakete. Lan-istripurik egon bada, drogarik kontsumitu den erabakitzeko edo lanean kontsumitzen den jakiteko. Droga-abusua antzemateko probetan honako hauek sartzen dira, batez ere:
— Karabinoideak (haxixa, marihuana…) antzematen dituztenak.
— Opiazeoak (kodeina, morfina, heroina…) antzematen dituztenak.
— Kokaina antzematen dutenak.
— Barbiturikoak (fenobarbital, pentobarbital…) antzematen dituztenak.
— Anfetaminak (anfetamina, metanfetamina…) antzematen dituztenak.
— Bentzoidazepinak (diazepam, lorazepan…) antzematen dituztenak.
Hasierako baheketan emaitza positiboa bada, pertsonak halako substantzietako bat atalase-mailatik gora duela esan nahi du. Bigarren proba egin eta emaitza berretsiz gero, pertsonak droga hori hartu du. Emaitza negatiboa izateak ez du esan nahi pertsonak ez duenik uneren batean droga kontsumitu. Substantzia gorputzean egon daiteke baina atalase-mailatik behera; dagoeneko metabolizatuta eta gorputzetik kanporatuta egon daiteke… edo gerta daiteke erabilitako probak ezin antzematea gorputzean dagoen substantzia zehatza. Kontuan izan behar dugu substantzia antzemateko aldi jakin bat dagoela eta aldi hori igaro ondoren ezin dela antzeman. Adibidez, anfetaminei, kokainari eta opiazioei dagokienez, kontsumitu eta hurrengo bizpahiru egunetan zehar azaleraz daiteke kontsumoa. Alabaina, marihuana eta haren metabolitoak, kannabinoideak, aste luzez antzeman daitezke.

Aitatasun-proba hauxe da: odol-lagin baten bidez aitaren zelulak eta ustezko seme-alabaren zelulak alderatzea, DNA proba bat eginez. Hala, bi pertsona horien artean harreman genetikorik dagoen ikusiko da eta, beraz, aitatasuna egiaztatu edo ezeztatu egingo da.

Bizi-kalitate ona edukitzeko, kirol-jarduera funtsezkoa da; halere, pertsona guztiek ez diote berdin erantzuten kirol-jarduerari. Izan ere, badira aldaera genetikoak pertsona batetik bestera eta, horregatik, norberaren genetika aintzat hartuta, kirol-entrenamendua pertsonalizatzea komeni da.
Kirol-entrenamendua elkarri lotutako faktore askoren emaitza da. Bi multzo nagusitan sailka ditzakegu: faktore genetikoak batetik, eta ingurumen-faktoreak bestetik. Faktore genetikoak DNA sekuentziaren aldaerak (poliformismoak) dira. Horren ondorioz, kirol-errendimendurako ezaugarri garrantzitsuak alda daitezke, hala nola erantzun muskularra, erantzun kardiobaskularra, eta hanturak eta lesioak izateko aukera, beste askoren artean. Proba honetan, kirola erregularki egiten duten pertsonentzako nahiz kirolari profesionalentzako faktore baliagarriak aztertzen dira. Analisi genetikoan sartzen da, gainera, eliteko kirolariengan areago ikusten diren eta diziplina batzuetan entrenamenduaz harago doan kirol-abantaila ekar lezaketen aldaeren azterketa.
Azterlan batzuek diotenez, faktore genetikoek % 20-% 50 bitarteko pisua dute kirol-errendimenduari lotutako zenbait ezaugarritan.
Ingurumen-faktoreen artean sartzen dira, berriz, dieta, entrenamendu- eta prestakuntza-mota, giroari lotutako baldintzak eta abar. Kirolari lotutako genetika ezagutuz, entrenamendua era pertsonalizatuan doitu ahal izango dugu eta kirolariengan ugariak diren lesioak izateko aldez aurreko joera ere ezagutu.

Buruko mina oso ohikoa eta zabaldua dago, baina oso garrantzitsua da buruko min-mota batzuk eta besteak bereiztea, buruko min guztiak ez direlako migrainak eta migraina guztiek ez dakartelako halabeharrez buruko mina.
Migraina bat-batean agertzen den buruko min errepikakorra, taupakaria eta bizia da. Buruaren alde bati eragiten dio normalean, baina bi aldeetan ere ager daiteke. 4-72 ordu bitartean iraun dezake. Normalean jarduera fisikoa eginez gero txarrera egiten du, eta atsedena hartuz gero, berriz, hobetu egiten da. Sintoma bisualak, neurologikoak edo gastrointestinalak ere ager daitezke harekin batera.
Pertsona askok DAO (diami oxidasa) izeneko entzima-gabezia izaten dute. Entzima hori nahitaezkoa da gure gorputzaren zeluletan sortzen den histamina izeneko substantzia (gure organoek funtzionatzeko ezinbestekoa) egoki metabolizatzeko.
Izan ere, entzima horren ardura da elikagai ugaritan (zitrikoetan, edari alkoholdunetan, hestebeteetan eta esnekietan, besteak beste) dagoen histamina molekula metabolizatzea eta kanporatzea.
DAO entzimaren maila apala bada, ordea, funtzioa murriztu egiten da eta histamina gehiegi egoten da odolean.
Zenbait sintomatologia sor daitezke horren ondorioz, besteak beste migraina.
DAO entzimaren gutxiegitasuna izateko zenbait faktore daude, baina arrazoi genetikoa da ohikoena. Horregatik, ohikoa izaten da migraina izaten duten pertsonen senideek aurretiaz migraina eduki izana.
Entzima metabolizatzeko jarduera are gehiago murritz dezakete zenbait egoera patologikok, hesteetako zenbait gaixotasun inflamatoriok eta inhibitzaileak (hala nola alkohola eta farmako batzuk) kontsumitzeak.
Odol-lagin bat erabiliz egiten den proba erraz baten bitartez, DAO entzimaren maila antzeman dezakegu, gaixotasuna egoki tratatzeko.

~ PCR kodea diagnostikatzeko berariazko proba bat da. SARS-CoV-2 koronabirusaren RNA detektatzen du.
~ Infekzio-prozesu akutuko diagnostikorako adierazia, kontaktu estuko infekzioren bat izanez gero, edo sedazioa dakarten esku-hartzeetan aurreoperatorioetarako. COVID-19rekin bateragarriak diren sintoma arinak dituen edozein pertsona (sukarra, astenia,
Zefalea, eztula, deposizio diarreikoak, etab.) etxean egon behar da, eta Coviden kasu baieztatutzat jotzen den proba egin beharko litzateke, eta etxean 10 egunez konfinatuta geratu, sintomarik izan ez arren + proba bat duen beste edozein pertsonak bezala, edo 10 egun igaro ondoren gutxienez 3 egun sintomarik gabe egon arte.
~ lagina hartzea sudur-faringeko frotisen bidez.
~ Halaber, kontaktu estuan egitea gomendatzen da (15 minututik gora, 2 metro baino gutxiagora eta babesik gabe), PCR bidez diagnostikatutako positibo batekin.
~ Testa + bada, baieztatutako kasutzat hartzen da.

~ odol-analisi baten bidez neurtzen da zenbat antigorputz sortu ditugun birusaren eraginpean egon ondoren, sintomatologiarekin edo sintomarik gabe.
~ Proba honen sentikortasun eta espezifikotasun optimoak lortzeko, sintomak hasi eta gutxienez 10 egunera hartu behar da lagina.
~ Emaitzak kuantitatiboak dira; beraz, antigorputz bakoitzaren kantitatearen berri ematen da.
~ Lagina odol erauzketa konbentzionalaren bidez hartzen da, eta ez da beharrezkoa baraurik joatea.
~ Emaitza egunean edo 24 orduko epean egongo da eskuragarri.
~ Lagina odol erauzketa konbentzionalaren bidez hartzen da, eta ez da beharrezkoa baraurik joatea.
~ Interpretazioa:
- -IgGn eta IgM+Igan emaitza negatiboa izateak iradokitzen du ez dela kontakturik izan SARS-CoV-2rekin.
- -IgGn emaitza negatiboa eta IgM+Igan positiboa izateak infekzio berria iradokitzen du. Koronabirusaren aurrean PCR bat egitea gomendatzen da.
- -IgGn emaitza positiboa eta IgM+Igan negatiboa izateak hartutako immunitatea iradokitzen du.
- -IgGn eta IgM+Igan emaitza positiboa izateak eboluzioan immunitatea iradokitzen du.

Gure organismoak ez ditu berdin jasaten elikagai guztiak.
Elikagai batekiko edo haren osagairen batekiko jasanezintasuna edukiz gero, gure osasuna kaltetu egin daiteke.
Odol-proba erraz bat eginez (odol pixka bat atera beharko da lagin gisara), gaizkiok jasaten ditugun elikagaiak antzemateko aukera edukiko dugu.
Proba oinarrizko elikagaietara muga daiteke (88 edo gehiago, laborategiaren arabera) edota osoagoa izan daiteke (215 edo gehiago, laborategiaren arabera).

Antigeno-testa proba azkarra da, eta une berean egiten da, lagina nasofaringeko isipu batekin hartuz. Lagina hartzea PCRa neurtzeko egiten dugunaren antzekoa da, baina hemen 10-15 minutuz lor dezakegu emaitza.
Testak modu kualitatiboan detektatu nahi du SARS-COV-2ren nukleokapideko proteina, antigenoa dagoenean + emaitza bat emanez; horrek esan nahi du birusak kutsatzea edo negatiboa dela, antigenorik eta, beraz, birusik ez dagoela adierazten duena, nahiz eta kasu horietan kontaktu estua izan den edo sintomatologia duen, azterketa PCR bat eginez osatu beharko litzatekeen.
Antigorputzen test azkarretik bereizten dira: organismoak birusaren antigenoa detektatzen duenean detektatzen den erreakzio immunea (antigorputzak) detektatzen dute antigorputzek.
Ez da beharrezkoa baraurik egotea, eta eguneko edozein unetan egin daiteke. Lagina lortzeko osasun-langileek esku hartu behar ez badute ere, gomendagarria da osasun-langileek ere esku hartzea, bai lagina jasotzeko bai lagina egiteko bermeak bermatuta daudela bermatzeko.

Geneen eta elikaduraren arteko harremana aztertzen duen zientziari deritzo nutrigenetika. Helburua: dietaren bidez osasun-egoera optimoa lortzea.
Analisi nutrigenetikoari (nutrihealth delakoari) esker, pertsonaren geneak ezagutzen ditugu, osasun-egoera hoberenean egoteko eta gaixotasunak prebenitzeko dietarik egokiena zehazteko. Nutrihealth nutrizioari lotutako genetikaren alorreko zientzia-aurkikuntzarik garrantzitsuenei lotuta dago, eta analisi nutrigenetikorik aurreratuenetako bat da.
Testak emaitza-txosten erakargarria, osoa eta ulerterraza dakar, dieta eta kirol-jarduerak biltzen dituen osasun-plan osoa jorratzeko eta bizitza aktiboagoa eta osasungarriagoa izateko informazio praktiko eta garrantzitsuarekin.
Sistema immuneak jaki zehatz baten aurrean ematen duten erantzuna ebaluatzen dute elikagaiekiko jasanezintasun (elikagaiekiko hipersentikortasun) testek. Elikagai zehatz baten aurrean gehiegizko erreaktibotasuna agertzen bada, kontsumoa gutxitzeko edo dietatik guztiz baztertzeko komenigarritasuna azaleratzen da. NutriHealth test nutrigenetikoak gure geneen arabera dietan sartu behar ditugun elikagai edo mantenugaiak zehazten ditu; hartara, ez ditu elikagaiekiko hipersentikortasun-erreakzioak aztertzen, jasanezintasun-testek bezala. Nutrigenetika nutrizio pertsonalizatuaren oinarria da, gure organismoak zer behar duen ulertzen eta, ondorioz, beharrizan horiek estaltzeko dieta berezia prestatzen laguntzen digu eta. Bi probak elkarren osagarriak dira, eta elikaduraren bidez osasuna hobetzen laguntzen dute.